Menenjit Durumunda Beyin Omurilik Sıvısı (BOS) Bulguları
Menenjit, beyin ve omurilik zarlarının (meninkslerin) enfeksiyon veya enflamasyonu sonucu oluşan ciddi bir durumdur. Beyin omurilik sıvısı (BOS) analizi, menenjit tanısında altın standart yöntemlerden biridir. BOS, lomber ponksiyon (belden sıvı alma işlemi) ile alınır ve çeşitli parametreler açısından incelenir. Menenjit durumunda BOS'ta görülen tipik bulgular şunlardır:
- Basınç Artışı: Normal BOS basıncı 70-180 mmH₂O arasındadır. Menenjit durumunda basınç genellikle artar (örneğin, 200 mmH₂O üzeri), çünkü enfeksiyon veya enflamasyon sıvı birikimine yol açar.
- Görünüm Değişikliği: Normalde BOS berrak ve renksizdir. Menenjitte, özellikle bakteriyel menenjitte, BOS bulanık veya pürülan (irinli) görünebilir. Viral menenjitte ise genellikle berrak kalır, ancak bazen hafif bulanıklık olabilir.
- Hücre Sayısında Artış (Pleositoz): Normalde BOS'ta hücre sayısı düşüktür (genellikle 0-5 hücre/µL). Menenjitte, enfeksiyona bağlı olarak hücre sayısı belirgin şekilde artar. Bakteriyel menenjitte genellikle 1000/µL üzerinde nötrofil hakimiyeti varken, viral menenjitte 10-500/µL arasında lenfosit hakimiyeti görülür.
- Protein Düzeyinde Yükselme: Normal BOS protein seviyesi 15-45 mg/dL'dir. Menenjitte, enflamasyon nedeniyle protein düzeyi artar. Bakteriyel menenjitte bu artış daha belirgindir (genellikle 100 mg/dL üzeri), viral menenjitte ise daha hafif olabilir (50-100 mg/dL).
- Glukoz Düzeyinde Düşüş: Normal BOS glukoz seviyesi, kan glukozunun yaklaşık %60-70'i kadardır. Menenjitte, özellikle bakteriyel menenjitte, bakteriler glukozu kullandığı için BOS glukozu düşer (genellikle 40 mg/dL altı veya kan glukozuna oranla %50'den az). Viral menenjitte glukoz seviyesi genellikle normal veya hafif düşük olabilir.
- Mikrobiyolojik İncelemeler: BOS kültürü, menenjite neden olan mikroorganizmanın (bakteri, mantar) tanımlanmasını sağlar. Bakteriyel menenjitte Gram boyama ile bakteriler görülebilir. Ayrıca, polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) gibi testler viral menenjit tanısında kullanılır.
- Diğer Bulgular: Bazı özel durumlarda, BOS'ta laktat düzeyi artabilir (özellikle bakteriyel menenjitte) veya spesifik antikorlar tespit edilebilir (örneğin, tüberküloz menenjitinde).
Bu bulgular, menenjit tipini (bakteriyel, viral, tüberküloz, vb.) ayırt etmede ve uygun tedaviyi planlamada kritik öneme sahiptir. BOS analizi, klinik belirtiler ve diğer testlerle birlikte değerlendirilmelidir. Erken tanı ve tedavi, menenjit komplikasyonlarını önlemek açısından hayati önem taşır. |
